1.1 ความปลอดภัยในการทำงานกับสารเคมี

 บทที่ 1 ความปลอดภัยและทักษะในปฏิบัติการเคมี

การทำปฏิบัติการเคมีผู้ปฏิบัติการต้องคำนึงถึงความปลอดภัยของตนเอง ผู้อื่น และ สิ่งแวดล้อม โดยผู้ปฏิบัติการควรทราบเกี่ยวกับประเภทของสารเคมี ข้อควรปฏิบัติ  และการจัดการสารเคมีที่ใช้แล้ว

ฉลากของสารเคมีที่ใช้ในห้องปฏิบัติการมีข้อมูล ดังนี้

1.ชื่อผลิตภัณฑ์

2.รูปสัญลักษณ์ แสดงความเป็นอันตรายของสารเคมี

3.คำเตือน ข้อมูลความเป็นอันตราย และข้อควรระวัง

4.ข้อมูลของบริษัทผู้ผลิตสารเคมี

บนฉลากประจุภัณฑ์มีสัญลักษณ์แสดงความเป็นอันตรายที่สื่อความหมายได้ชัดเจน จะกล่าวถึง 2 ระบบ ที่มีการใช้อย่างแพร่หลาย คือ Globally Harmonized System of Classification and Labelling of Chemicals (GHS) ซี่งเป็นระบบที่ใช้สากล และ National Fire Protection Association Hazard Identification System (NFPA) เป็นระบบที่ใช้ในสหรัฐอเมริกา

- ในระบบ GHS จะแสดงสัญลักษณ์ในสี่เหลี่ยมกรอบสีแดง

 

ตัวอย่างสัญลักษณ์แสดงความเป็นอันตรายในระบบ GHS 

- ในระบบ NFPA สีขาว แทน  คุณสมบิติพิเศษของสาร  สีแดง แทน ความไวไฟ  สีน้ำเงิน แทน ความเป็นอันตรายด้านสุขภาพ สีเหลือง แทน ความว่องไวในการเกิดปฏิกิริยาเคมี โดยใส่ตัวเลข 0-4 จากน้อยไปมาก

สัญลักษณ์ความเป็นอันตรายในระบบ NFPA

ก่อนทำปฏิบัติการ

1. ศีกษาขั้นตอนและวิธีการปฏิบัติให้เข้าใจ วางแผนการทดลอง 

2. ศึกษาข้อมูลของสารเคมี เทคนิคการใช้เครื่องมือ อุปกรณ์

3. แต่งกายให้เหมาะสม

ขณะทำการปฏิบัติ

1. ข้อปฏิบัติโดยทั่วไป

 1.1 สวมแว่นตานิรภัย เสื้อคลุม ถุงมือ รองเท้าหุ้มส้น เป็นต้น

 1.2 ห้ามรับประทานและเครื่องดื่ม หรือ ทำกิจกรรมที่ไม่เกี่ยวข้อง

 1.3 ไม่ทำการทดลองตามลำพัง

 1.4 ไม่เล่นและไม่รบกวนผู้อื่น

 1.5 ปฏิบัติตามขั้นตอนและวิธีอย่างเคร่งครัด

 1.6 ไม่ปล่อยให้อุปกรณ์ให้ความร้อนทำงานโดยไม่มีคนดูแล

2. ข้อปฏิบัติในการใช้สารเคมี

 2.1 อ่านชื่อเคมีบนฉลาก

 2.2 การเคลื่อนย้าย การแบ่งสารเคมี ต้องทำด้วยความระมัดระวัง

 2.3 ต้องหันปากหลอดทดลองออกจากตัวเองและผู้อื่นเสมอ

 2.4 ห้ามชิมและสูดดม

 2.5 ห้ามเทน้ำลงกรดแต่ให้เทกรดลงน้ำ

 2.6 เมื่อสารเคมีหกให้รีบเช็ด

หลังทำปฏิบัติการ

1.ทำความสะอาดอุปกรณ์

2.ก่อนออกจากห้องปฏิบัติการให้ถอดอุปกรณ์ป้องกันอันตราย

การกำจัดสารเคมี

1.สารละลายเข้มข้นบางชนิดไม่ควรทิ้งลงน้ำ

2.สารเคมีที่เป็นของแข็งไม่อันตราย ไม่เกิน 1 กิโลกรัม สามารถใช้ภาชนะที่ปิดมิดชิดพร้อมทั้งติดฉลากให้ชัดเจนก่อนทิ้ง

3.สารไวไฟ ตัวทำละลายที่ไม่อะลายน้ำ ห้ามทิ้งลงอ่างน้ำ ให้ทิ้งในภาชนะที่ห้องปฏิบัติการเตรียมไว้ให้